تاریخچه واصطلاحات جوشکاری -شاخه کار ودانش پایه سوم هنرستان خوارزمی

تاریخچة جوشکاری

   جوشکاری از دیر باز مورد توجه بشر بوده است و در ابتدا ظروف آشپزخانه و جواهرات و امروزه در صنایع کشتی سازی و هوا فضا کاربرد بسیاری دارد.

   طبق مدارکی که در کتاب ها و استانداردها آمده است جوشکاری 8200 سال قدمت دارد. در حدود 2200 سال قبل     از میالد ، از لحیم کاری برای ساخت قطعات جواهر استفاده می شد.

       در حدود 1500 سال قبل از میالد ، قطعات را به روش جوشکاری پتکی به هم متصل می کردند.

              سال 1783 میالدی لیچتنبرگ قوس الکتریکی را کشف کرد.

سال 1809 میالدی دیوی فیزیکدان انگلیسی از قوس الکتریکی به عنوان یک منبع نور استفاده کرد.

              سال 1867 میالدی الیکاتاسن جوشکاری مقاومتی را اختراع کرد.

              سال 1885 برنادوس اولین فرآیند جوشکاری قوسی را تجربه کرد.

              سال 1890 میالدی فرآیند جوشکاری قوسی بوسیلة ذوب الکترود فلزی انجام گرفت.

اهمیت جوشکاری

—         جوشکاری کار آمدترین راه اتصال فلزات است. جوشکاری تنها راه اتصال دو یا چند قطعه فلز برای یکپارچه ساختن آنهاست.

—                   جوشکاری بطور وسیعی برای ساخت یا تعمیر تمام محصوالت فلزی به کار برده می شود.

—         بیشتر چیزهای فلزی پیرامون ما ، جوش داده می شوند. بلندترین ساختمان دنیا ، سفینه های فضایی ، راکتورهای هسته ای ، لوازم خانگی ، خودروها و غیره جوش داده می شوند. استفاده از فرآیند جوشکاری روز به روز در حال افزایش است. جوش یک اتصال دائمی است ، لذا چنانچه الزم است اتصال گاهی جدا شود ، نبایستی جوش داده شود. بنابراین می توان گفت : " جوشکاری اقتصادی ترین روش اتصال دائمی فلزات است. “

—         برای اتصال دو عضو با پیچ یا پرچ ، سوراخ کردن قطعات ضروری است. این سوراخ ها تا 10 درصد مساحت مقطع عرضی قطعات متصل شونده را کم می کنند.

—         اتصال مزبور ممکن است به دو قطعه ورق کمکی نیاز داشته باشد ، بنابراین وزن مواد الزم و هزینة تمام شده اتصال باال می رود. در صورتیکه با استفاده از جوش ، این هزینه حذف می گردد. در جوشکاری از تمام مقطع عرضی قطعه برای تحمل نیرو بکار می رود و وزن به مقدار قابل مالحضه ای کم می شود. امروزه اتصال ورق های

کشتی و مخازن ذخیره به خاطر صرفه جوئی با جوش انجام می گیرد و دیگر پرچ در این موارد بکار نمی رود.

اصطلاحات جوشکاری

جوشکاری  Welding

فرآیند اتصال دادن ، با حرارت دادن مواد یا بدون حرارت دادن ، با اعمال فشار یا بدون اعمال فشار ، با استفاده از فلز پرکننده یا بدون فلز پرکننده ، به نحوی ذوب و انجماد مداوم در امتداد درز اتصال صورت می گیرد و یا اتصال لبه ها ، از طریق له شدن در هم انجام می شود را جوشکاری گویند.

جوش  Weld

 اتصال موضعی فلز ، که در آن اتصال با حرارت دادن به میزان مناسب ، با کاربرد فشار یا بدون کاربرد فشار ، با استفاده از مواد پرکننده یا بدون مواد پرکننده ، صورت می گیرد را جوش گویند. فلز پرکننده دارای نقطه ذوبی معادل همان فلزات پایه است.

جوش ایده آل

جوش ایده آل را می توان به محل اتصالی اطالق نمود که نتوان آن موضع را از قسمتهای دیگر قطعات جوش داده شده تشخیص داد. با وجود دست نیافتن به این چنین مشخصات ، می توان خواص محل اتصال را چنان باال برد که در عمل کامالً، رضایتبخش باشد.

رویة جوش  Weld Face

 سطح جوش ذوبی از طرفی که جوشکاری انجام شده را رویة جوش می نامند.

حوضچة جوش  Weld Pool

حجم موضعی فلز مذاب در یک جوش ، قبل از انجماد فلز تازة جوش داده شده را حوضچة جوش گویند

فلز پایه  Base Metal

فلزی است که باید جوشکاری ، لحیم کاری ، لحیم کاری سخت یا بریده شود را فلز پایه گویند.

فلز جوش  Weld Metal

 در جوش ذوبی شامل آن قسمت از فلز پایه و فلز پرکننده است که در جریان جوشکاری ذوب شده است.

فصل مشترک جوش  Weld Interface

فصل مشترک بین فلز جوش و فلز پایه در جوش حالت جامد بدون فلز پرکننده و یا بین فلز پرکننده و فلز پایه در جوش حالت جامد با فلز پرکننده را ، فصل مشترک جوش گویند.

منطقة متاثر از جوش

HAZ

Heat Affected Zone

قسمتی از فلز پایه که ریز ساختار و خواص مکانیکی آن توسط حرارت جوشکاری ، لحیم کاری سخت ، لحیم کاری یا         برشکاری حرارتی تغییر پیدا کرده است را منطقة متاثر از جوش می نامند.

پیوندگاه جوشکاری  Weld Junction مرز بین منطقة ذوب و منطقة متاثر از جوش را پیوندگاه جوشکاری می نامند.

چالة جوش  Crater فرو رفتگی در انتهای جوش ، در جوشکاری قوسی ناشی از عقب کشیدن سریع الکترود را چالة    جوش می نامند.

الکترود Electrode جزئی از مدار الکتریکی که در ایجاد قوس نقش داشته و اگر مصرفی باشد به گل جوش و فلز جوش تبدیل می شود .

فلز پرکننده  Filler Metal فلز یا آلیاژی که برای ساختن درز جوشکاری شده یا لحیم کاری شده یا لحیم کاری سخت   شده باید اضافه شود و پس از ذوب ،

حوضچة جوشکاری را پر کند. فلز پرکننده همیشه از جنس فلز پایه نیست و همچنین در ایجاد قوس نقشی ندارد.

AWS

American Welding Society

AWS    مخفف انجمن جوشکاران آمریکا است که در واقع یکی از معتبرترین جامعة جوشکاری بوده و این انجمن بزرگترین و معتبرترین استانداردها ، طبقه بندی ها و مشخصات فنی را در زمینه های مختلف جوشکاری ارائه نموده است.

راهنمای مشخصات فنی رویة جوشکاری

WPS

Welding Procedure Specification

            سندی که متغیرهای مورد لزوم جوشکاری برای کاربردی خاص را تأمین می کند و برای هر جوشکار آموزش دیدة ماهر و هر اپراتور جوشکار تکرار پذیر است. این سند حاوی کلیة دستورات الزم جهت تولید جوش ، کیفیت جوشکاری ، صالحیت جوشکاری ، کدها در مورد فوالد ، دیگ بخار و مخازن فشاری است.

مدرک کنترل کیفی دستورالعمل

PQR

Procedure Qualification Records

سندی حاوی کلیة مقادیر واقعی متغیرهای جوشکاری برای آزمایش جوش جهت کنترل کیفی دستورالعمل جوشکاری و مقادیر واقعی نتایج آزمایش های صورت گرفته روی نمونة جوش است

                                                                                      علی اصغر سرابیان مقدم -مربی جوشکاری مرکز 14قوچان

                                                                                                                                    آذر ماه 1399